Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасында, сондай-ақ бүкіл әлемде АИТВ-инфекциясының таралуына қатысты жағдай шиеленісіп отыр.
АИТВ-инфекциясының қорғалмаған гетеросексуалдық және гомосексуалдық жыныстық қатынас арқылы жыныстық жолмен берілу қаупі жоғары.
АИТВ-инфекциясының алдын алу үшін әрбір адам өзінің АИТВ статусын білуі керек, әсіресе қауіп тобына жататындар (байланыстағы адамдар, жыныс қатынас қызметкерлер, ерлермен жыныстық қатынаста болған ерлер, инъекциялық есірткі қолданатын адамдар).
Адамның жұқтырғанын немесе жұқтырмағанын анықтаудың жалғыз жолы - АИТВ-ға қан талдауын тапсыру. Қазақстан Республикасының азаматтары мен қандастар, Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес («Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» Қазақстан Республикасының 07.07.2020 жылғы № 360-VI ҚРЗ Кодексі, Бұйрық Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің 27.11.2020 жылғы № 211 «АИТВ-инфекциясының болуына міндетті құпия медициналық тексеріп-қарауды жүргізу қағидаларын бекіту туралы» және т.б.) ерікті түрде анонимді және (немесе) құпияны сақтауға құқылы. АИТВ-инфекциясы бойынша тегін медициналық тексеру және кеңес беру.
АИТВ-инфекциясына тестілеу жеке басын куәландыратын құжаттар болған жағдайда тіркеу орны бойынша медициналық ұйымдарда, жеке зертханаларда құпия түрде жүргізіледі. Сондай-ақ, ШҚО ЖИТС орталығында экспресс-тестілеу арқылы жасырын түрде АИТВ-инфекциясына тексерілуге болады. АИТВ-инфекциясымен (АИТВ) өмір сүретін адамның серіктесіне АИТВ-инфекциясына тестілеу қажеттілігі туралы қалай хабарлауға болады? Бірнеше жол бар:
- дәрігерге серіктесіңіз туралы ақпаратты оны АИТВ-инфекциясына тестілеуге шақыру үшін беру;
- АИТВ-инфекциясына тестілеу қажеттілігі туралы дәрігермен сөйлесу үшін серіктесіңізді дәрігерге шақыру.
Егер адам серіктесі туралы жасырын түрде хабарлағысы келсе, серіктес туралы ақпаратты жасырын қағаз түрінде толтырып, ШҚО ЖИТС орталығында немесе ҮЕҰ-да арнайы жәшікке сала алады.
Сондай-ақ https://sms.icapapps.kz сілтемесі арқылы электрондық поштаға немесе телефонға анонимді түрде қысқа хабарлама жіберуге болады, мұнда серіктес хабарламаны кім жібергенін көрсетпей-ақ сараптамадан өту қажеттілігі туралы хабарлама алады. АИТВ-инфекциясына тестілеудің альтернативті анонимді әдістерінің бірі - бөтен адамдарсыз үйде серіктестің өзін-өзі тексеруін жүргізу, онда алдын ала нәтиже 15-20 минуттан кейін белгілі болады.
Экспресс-тесттерді ШҚО ЖИТС орталығының сайтынан тегін алуға немесе www.hivtest.kz/ru сайтында тапсырыс беруге болады.
Бұл шаралар АИТВ-инфекциясын жұқтыру қаупі бар әрбір адам АИТВ-инфекциясына уақтылы тексеруден өтіп, емдеуді бастау үшін қажет.
ШҚО ЖИТС орталығының мамандары байланыста болған адамдардың уақтылы тексерілуін үнемі қадағалайды (толық емес байланыстар бойынша 6 ай сайын).
Жүргізілген жұмыстардың нәтижесі бойынша 96%-ға дейінгі қатынастық тексеру көрсеткішіне қол жеткізуге мүмкіндік туды. ШҚО ЖИТС орталығы мамандарының жұмысы жалғасуда, мақсат – қатынастық скринингтік көрсеткішті 100%-ға дейін жеткізу және АИТВ инфекциясының таралуын болдырмау.
АИТВ жұқтыру қаупін азайту мақсатында ШҚО ЖИТС орталығы қатынасқа дейінгі профилактика (ҚДП) және қатынастан кейінгі профилактика (ҚКП) жүргізеді. Алдын ала профилактика АИТВ-ға нәтижелері теріс болған және жұқтыру қаупі жоғары адамдарға антиретровирустық препараттарды алдын ала енгізуді қамтиды.
Кейбір кездейсоқ жағдайларда (қорғалмаған жыныстық қатынас, сынған презерватив, есірткіні қолдану және т.б.) АИТВ-инфекциясының алдын алу үшін белгілі бір кесте бойынша антиретровирустық препараттарды тағайындау арқылы АИТВ-инфекциясының алдын алу жүргізіледі.
Сіздің АИТВ статусын білу үшін қорқудың қажеті жоқ. АИТВ-инфекциясы өлім жазасы емес, созылмалы вирустық инфекция. Серіктестерді уақтылы тексеру және емдеуді бастау адамға АИТВ инфекциясынан туындайтын ауыр зардаптарсыз толыққанды өмір сүруге көмектеседі.
